Son yıllarda coğrafyamızda ortaya çıkan arkeolojik veriler, yaklaşık 10 bin yıllık bir geçmişten söz etmemizi mümkün kılıyor. Bu kadar eski bir geçmişi olan Siirt, sayısız uygarlığa ev sahipli yapmıştır. Elbette ki bu durum bizlere başta Siirt Arapçası olmak üzere birçok konuda miras bırakmıştır.
Kuşkusuz bu mirasların en değerlisi dildir.
Bu konuda Araştırmacı Yazar M. Şefik Görgin’in Arapça Qëltu Lehçesi Siirt Arapçası (‘Arabî l- Welêyé) adlı eseri tektir. Siirt yöremizde konuşulan Arapçanın kendisine has yapısının tanıtımına dayalı bugüne kadar yapılmış, bildiğim tek çalışmadır.
Köklü bir geçmişe ve zengin bir kültürel mirasa sahip olan Siirt(Veleye)’te konuşulan bu dilin hepimizin bildiği üzere yazı dili bulunmamaktadır. Bu dil, köken olarak Arapçaya dayanmakla birlikte asırlardır yoğun bir kültürel etkileşime uğramıştır. Nesilden nesile şifahi olarak aktarıldığını söyleyebiliriz. Arapça, son yarım asırdır giderek aslından uzaklaşmıştır. Hatta nesiller arasında iletişim kopukluğu yaşanması artık önlenememektedir.
Siirt Arapçası tarihsel olarak ne zamandan beri var olmaktadır? Bu önemli bir soru. Ayrıca bizim dışımızda bu Arapçayı konuşan var mıdır diye de merak etmiyor değiliz. Kitabı incelerken dilimizin atası kim, konuştuğumuz dil gerçekten Arapça mı, gibi sorulara yanıt bulabileceksiniz.
Bizler bahşedilmiş en büyük nimetlerden biri olan dil, niteliği ve özellikleri gereğince yaşayan bir varlıktır. Dilimiz, aynı zamanda kuşaktan kuşağa aktarılabilen ve toplumun değişik özelliklerini yansıtan sosyal bir kurum gibi de düşünülebilir. Dil, kültürlerin koruyuculuğunu da yapan, dolayısıyla insan topluluklarının kendilerine özgü kültürlerini gelecek kuşaklara aktarmaktadır. Biz Siirtliler olarak, konuştuğumuz Arapçanın konumunu irdelemeye çalışan hemşehrimiz M.Şefik Görgin Hoca’ya teşekkür ederiz.
Üzülerek ifade etmek gerekirse Siirt Arapçamızın konuşulduğu alanlar giderek azaldı. Her geçen gün bu yerel dilimiz Arapça deforme olmuştur. Kimi otoriteler yok olmanın eşiğine yaklaşmakta olduğu söylese de, hemşehrilerimizden M.Şefik Görgin Hoca, bir Siirtli olarak bu gidişata seyirci kalmamıştır. Siirt Arapçasını kurtarmak ve yaşatmak için önemli bir çalışma ortaya koymuştur.
Bu çalışmanın yer aldığı kıymetli eseri okumak için aşağıda görünen kitap kapağını tıklayarak inceleyebilirsiniz.
Siirt Arapçası